ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΟΡΓΑΝΟ ΚΕΜΑΝΕΣ
Το όργανον (ο) κεμανές δίδει μια άλλη διάσταση στην παραδοσιακή ποντιακή μουσική, συμπορευόμενο ιστορικά με τους Έλληνες του Πόντου. Πρωοτεμφανίστηκε ως μονόχορδο όργανο (7ος αιώνας) και εμπλουτίστηκε στη συνέχεια με τρείς χορδες (10ος αιώνας) ενώ λίγο αργότερα γίνεται τεράχορδο ( 15 ος αιώνας) έχοντας και τέσσερις συμπαθητικές χορδές όργανο φιαλόσχημο, μακρύτερο από τη λύρα με οχτώ πλέον χορδές. Ο κεμανές ανάγει την εμφάνιση του στα βάθη των αιώνων, στη βυζαντινή και μεταβυζαντινή εποχή με διάφορες μορφές. Κυρίως απεικονίζεται σε τοιχογραφίες διάφορων ιερών μοναστητιών, όπως αυτές στη μονή Ιβήρων (14ος αιώνας). Η σημερινή του μορφή, όπως παρουσιάζεται από τα τέλη του 19ου αιώνα εώς σήμερα, έχει δυο βασικά χαρακτηριστικά που σχετίζονται με τον τρόπο χορδίσματος και παιξίματος.
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ
Κεμανές με τέσσερις χορδές που χορδίζονται και τέσσερις συμπαθητικές που βοούν στις παραπάνω. Τα διαστήματα των χορδιζομένων είναι σε 4ες καθαρές, ενώ η τέταρτη χορδή χορδίζεται μια οκτάβα παρακάτω με τη δέυτερη ( ΜΙ-ΜΙ ή ΡΕ-ΡΕ), η ίδια σειρά τηρείται και στις συμπαθητικές χορδές. Κύριοι σκοποί αυτής της κατηγορίας είναι οι παρακάτω καρσιλαμάς,αντικριστός,τικ(αργό), εμπρ΄οπίς.
Στους αμανέδες και στα μοιρολόγια χρησιμοποιούμε διαφορετικό χόρδισμα,δηλ. οι δυο πρώτες χορδίζονται σε 4ες,η τρίτη σε 5η και ι τέταρτη, όπως στα παραπάνω(ΛΑ-ΜΙ,ΛΑ-ΜΙ).
Έτσι χορδίζονται και οι συμπαθητικές χορδές.
Το δοξάρι του είναι τοξοειδές σε σχέση με της ποντιακής λύρας που είναι ίσιο,και παίζεται και στις τέσσερις χορδές, ή τρείς χορδές ταυτόχρονα δημιουργώντας και το ισοκράτημα, ξεχωριστά από την κύρια μελωδία.Δεν υπάρχει μονόχορδος τρόπος παιξίματος, όπως στον κεμεντζέ ή και στο βιολί,αλλά ένα συνολικός και καθολικός όγκος ήχου που υποστηρίζει δυο μουσικά θέματα. Τα διαστήματα που αναπτύσσει είναι κυρίως αρμονικά αλλά έχουμε και πολλές αλλοιώσεις λόγω ύπαρξης μορίων( μικροδιαστήματα). Οι χορδές που χρησιμοποιούνταν παλιά ήταν εντερικές κυρίως από αποξηραμένα έντερα χοίρου, οι οποίες με την πάροδο των χρόνων αντικαταστάθηκαν από τισ μεταλλικές.
Σημαντικό ρόλο στην πορεία της μελέτης καθώς και της εκμάθησης του οργάνου στάθηκε η παρουσία του στον ποντιακό χώρο το γεγονός αυτό υπήρξε το έναυσμα για την καταγραφή της μουσικής που σχετιζόταν μ΄αυτόν, τους τρόπους χορδίσματος και παιξίματος από ανθρώπους της δέυτερης και τρίτης γενιάς, που θα τους ονοματίσουμε και παρακάτω. Και έτσι παρουσιάσαμε κάθε καταγραφή μας στη δισκογραφία :
1.VAP << ΑΣ΄ΗΝ ΠΟΥΛΑΝΤΖΑΚΗ ΣΟ ΑΤΑ ΠΑΖΑΡ >> 2002
2.VAP << ΑΣ΄ΗΝ ΚΕΡΑΣΟΥΝΤΑ ΣΑ ΠΑΡΑΛΙΑ ΤΗΣ ΚΡΙΜΑΙΑΣ >> 2004
